Có nhiều truyền thuyết và giả thuyết khác nhau về nguồn gốc của Thần Tài. Theo quan niệm dân gian, Thần Tài vốn là một vị thần cai quản tài lộc trên trời, do một lần uống rượu say rơi xuống trần gian và bị mất trí nhớ. Sau đó, ông lang thang ăn xin và được một nhà buôn tốt bụng cưu mang. Kỳ lạ thay, từ khi ông xuất hiện, việc kinh doanh của nhà buôn trở nên phát đạt. Khi ông mất, người ta lập bàn thờ để tưởng nhớ và cầu m